آناتومی عصب سیاتیک چگونه است؟ درد سیاتیک به چه صورت رخ میدهد؟ علائم سیاتیک چیست؟
آناتومی:عصب سیاتیک بلندترین و قطورترین عصب بدن است. این عصب از اتصال ریشه های عصبیS3 L4 که از مهره های کمری و ساکروم خارج شده، تشکیل شده و بعد از خارج شدن از لگن از پشت باسن به پشت ران رفته و در بالای زانو به دو شاخه به نام عصب تبیال و عصب پرونئال تقسیم می شود.
عصب تبیال به پشت ساق و سپس کف پا رفته و حس نواحی ذکر شده و حرکت عضلانی را که در این نواحی هستند، تامین می کند. عصب پرونئال در ناحیه زانو به دو شاخه سطحی و عمقی تقسیم می شود. هر دو این شاخه ها از جلو استخوان های ساق به پایین آمده و به پشت پا می روند. عصب پرونئال سطحی بیشتر مسئول حس پشت پا است و عصب پرونئال عمقی حرکت عضلات جلوی ساق را تامین می کند.
درد سیاتیک: دردی است که از پایین کمر و باسن شروع می شود و تا ساق ها ادامه می یابد.کلمه سیاتیک از عصب سیاتیک گرفته شده است که قبلا اعتقاد بر این بود که علت درد این عصب است که از پایین کمر شروع شده و از کپل گذشته و به ساق پا ختم می شود. اما در حقیقت علت سیاتیک فشرده شدن دیسک مهره ای از کمر است که ریشه عصب سیاتیک از داخل آن شروع شده است و این فشردگی باعث فشار آمدن به ریشه این عصب می شود.
این نوع کمردرد نسبت به انواع دیگر کمردرد کمتر شایع است. به عنوان مثال، فعالیت های ورزشی، حرکات نمایشی و فعالیت های سنگین سبب کمردرد و پادرد می شوند که معمولا با سیاتیک اشتباه گرفته می شوند. چالشی که برای یک پزشک وجود دارد این است که بتواند میان یک درد با ریشه ی اعصاب که ناشی از فشرده شدن عصب است و یک درد منتقل شده که ناشی از کشیدگی و سفت شدن عضلات و تحت تاثیر قرار دادن ستون فقرات است، درست تشخیص بدهد.
علائم : معمول ترین نشانه ی سیاتیک درد شدید پشت ران و ساق و کمردرد است که شدت دوتای اول از کمردرد بسیار بیشتر است. معمولاً بیمار درد متوسط یا شدیدی را تجربه می کند که از باسن شروع می شود و به پا و ساق منتشر میشود. مهم است بدانید سیاتیک سبب ایجاد درد در پشت زانو می شود. معمولاً بیماران سابقه کمردرد را در چند هفته یا چند روز قبل تجربه می کنند و پس از آن درد به پاها منتشر می شود که شدت آن از کمردرد بسیار بیشتر است و در بعضی موارد کمردرد به کل از بین می رود. البته در صورتی که بیمار سابقه قبلی طولانی مدت سیاتیک داشته باشد ممکن است به تدریج درد در قسمت های کپل و پشت ران مستقر شود. در چنین وضعیتی فرد احساس درد شدید دارد که محل آن مبهم است و ممکن است در قسمت های پایینی پا و ساق دردی احساس کند.
علت: معمولا دلیل مشخصی برای بروز سیاتیک نمیتوان برشمرد. ایستادن، نشستن، بلند کردن اجسام سنگین، عطسه کردن یا حتی عکس العمل ناشی از پیچ خوردگی روده ممکن است منجر به بدتر شدن درد شود. دراز کشیدن معمولا راحت ترین وضعیت برای چنین افرادی است.مور مور شدن، احساس ضعف و مشکلات روده ای یا مثانه ای هم میتواند از عوارض سیاتیک باشند که البته این علائم بسیار نادر است.
علائم آسیب عصب سیاتیک و شاخه های آن: در صورت آسیب عصب سیاتیک از لگن تا بالای ساق هر کدام از علائم زیر میتوانند ایجاد شوند:
اختلال در کارکرد عصب پرونئال عمقی و به دنبال آن عدم توانایی در بالا آوردن مچ و انگشتان پا بر اثر فلج شدن عضلات اکستانسور مچ پا و انگشتان پا
اختلال در کارکرد عصب پرونئال سطحی و به دنبال آن کاهش یا از بین رفتن حس پشت پا و انگشتان پا
اختلال در کارکرد عصب تیبیال و به دنبال آن عدم توانایی در پایین آوردن مچ پا خم کردن انگشتان پا و کاهش حس یا از بین رفتن حس کف پا و زیر انگشتان
نحوه تشخیص و درمان آسیب عصب سیاتیک که معمولا توسط پزشک انجام می شود: بررسی کامل سابقه بیماری و معاینه فیزیکی در تشخیص سیاتیک بسیار مهم است. هیچگاه نمی توان تست کرد که آیا ریشه عصب تحت فشار است یا خیر، بلکه می‌توان با حرکاتی این شرایط را در فرد ایجاد کرد.(حرکت دادن پاها در جهت هایی و به میزانی است که اعصاب سیاتیک را تحت کشش قرار دهد.)
فیزیوتراپی و برنامه های ورزشی کششی و تقویتی برای برگشت بیمار به فعالیتهای روزمره بسیار مفید است.
دلایل بیماری: برآمدگی مرکز ژله مانند دیسک بین مهره ای (فتق)، سندروم پیریفورمیس، شکستگی ها و دررفتگی های مفصل ران، شکستگی های اطراف زانو و استخوان نازک نی، اعمال جراحی در این نواحی، آرتریت تخریب کننده، به دنبال ساییدگی یا آسیب استخوان های مهره ای که باعث تنگی کانال نخاعی می شود، مشکلات عروقی، وجود تومور و سایر دلایل مثل ضربه، عفونت، التهاب و… .
در تشخیص هایی که قبلا ذکر شد در مراحل جلوتر اشعهx، عکس برداری، تصویر برداری به روش MRI و تصاویر ct اسکن هم میتوانند در تشخیص به کار گرفته شوند.
درمان هایی که معمولاً توسط پزشک پیشنهاد می شود: تسکین درد توسط داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل بروفن ، فیزیوتراپی، جراحی (در مراحل پیشرفته که مشکلاتی نظیر بی‌اختیاری ادرار و مدفوع ایجاد شود) ، جراحی در صورت شکستگی ها و جابجایی ها ،آتل بندی اسپلینت
