آرتروز به چه بیماری گفته میشود؟ جه عواملی باعث ایجاد آرتروز میشود؟ آرتروز چگونه درمان میشود؟
پاسخ به چند سوال متداول در آرتروز …
آرتروز به چه بیماری گفته می شود:
آرتروز به این معناست که در اثر عوامل مختلف غضروف مفصلی دچار صدمه استهلاکی می شود یعنی فرسوده می شود. درست مثل یک بلبرینگ ماشین که وقتی زیاد کار می کند کم کم خراب می شود.
کار مفصل هم مانند کار بلبرینگ است ؛ یعنی جایی که حرکت صورت می گیرد را نرم می کند، حالا بسته به این که فرد چقدر از مفصل خود خوب کار بکشد مانند راننده ای که با رانندگی مناسب طول عمر بلبرینگ خود را افزایش می دهد ،فرد هم با محافظت های مناسب می تواند از مفصل خود مراقبت کند.
فرسودگی تا تحلیل رفتن در غضروف مفصل وابسته به عوامل زیادی است. بعضی از این عوامل در اختیار ما نیست ، مانند عوامل ارثی و بعضی از عوامل کاملا قابل کنترل است ، مثل سبک زندگی.
به عنوان مثال کسی که در زندگی همیشه روی زمین می نشیند یا این که از مفاصل خود کار زیادی می کشد و به آن فشار زیادی وارد می کند ، در معرض خطر بیشتری قرار دارد .
بروز آرتروز در کدام مفاصل بیشتر است؟
بیشترین جایی که انتظار می رود در معرض آرتروز قرار بگیرد زانوهاست و کمر و گردن در درجات بعدی قرار می گیرند.
عواملی که باعث ایجاد آرتروز می شود؟
عوامل عمده دخیل در آرتروز که باعث فرسودگی مفصل می شود یکی ایجاد فشار و قوس ناگهانی و یکباره که به یک مفصل وارد شود و عامل شروع پروسه آرتروز می شود که غضروف های مفصلی تخریب می شود. عامل دیگر مبحث وزن است که تأثیر زیادی روی ایجاد و تشدید بیماری دارد.
درمان آرتروز:
آرتروز درمان قطعی ندارد و بهترین گزینه پیشگیری است که باآموزش میتوانیم کاری کنیم که بیماری ایجاد نشود یا به تأخیر بیفتد. بالاخره هر چه سن رو به بالا برود تحلیل رفتن مفاصل وجود دارد. ولی می توانیم آن را کاهش بدهیم و کنترلش بکنیم و آموزش دادن به افرادی که ریسک بروز آرتروز را دارند مثل مواردی که وابسته به ارث است ،حتما نتیجه خوبی خواهد داشت.
اما حالا اگر بیماری به وجود آمد درمان های موجود درمان های محافظتی هستند و نمی توانیم درمان قطعی داشته باشیم. اما می توانیم با دادن تمرینات، ورزش ها و توصیه هایی که می کنیم، سبک زندگی و عوامل دخیل را تغییر دهیم. مهم ترین درمان در مبحث آرتروز ، درمان فیزیوتراپی است و درمان های دارویی بیشتر جنبه تسکین درد دارند و اگر درمان صرفا به دارو وابسته باشد، به مرور زمان بیماری بدتر خواهد شد.
دو علت مهم مراجعه بیمار به فیزیوتراپ یک مبحث درد بیمار است که بیمار درد دارد و مراجعه می کند و مبحث دیگر مختل شدن تحرک بیمار است. یعنی مثلا فرد نمی تواند بنشیند که از علایم مهم بیماری است که یک فیزیوتراپ باید روی هر دو عامل کار کند ؛ که بخش اول را با وسایل فیزیوتراپی مثل لیزر و دستگاه های تحریک الکتریکی انجام می دهد و سبب کاهش درد می شود. و بخش دوم را فیزیوتراپ باید با روش های خاص موجود که باعث بازگشت تحرک مفصل می شود انجام دهد.
آیا آرتروز سطوح مختلفی دارد؟
بله. آرتروز سطوح مختلفی دارد و از سطح یک شروع شده و تا سطح چهار رتبه بندی می شود. سطح ۱ شروع آرتروز است و در سطح ۴ تقریبا غضروف از بین رفته و دو استخوان بهم رسیده اند که آخرین درجه از شدت بیماری است.
چرا در آرتروز زانو، پاها پرانتزی می شود؟
وقتی فرد دچار آرتروز زانو می شود غضروف شروع می کند به ساییده شدن از سطح ،که این ساییدگی به صورت یکنواخت نمی باشد و باعث می شود زانوهای فرد به یک سمت مایل شود و تغییر شکل پیدا کند که آن هم به صورت پرانتزی شدن پاها است و بسته به این که کدام سمت ساییده شود ، باعث می شود که پا به سمت داخل و یا خارج پرانتزی شود(سطح ۴)
نظر شما درباره جراحی چیست؟
وقتی بیماری به سطح ۴ و مراحل پیشرفته آرتروز می رسد تقریبا دیگر نمی توان کار عمده ای برای بیمار انجام داد تنها راهی که می ماند جراحی آرتو پلاستی و تعویض مفصل است و سن استاندارد برای عمل ۵۵ سال به بالا می باشد.
اقدامات قبل از عمل جراحی:
یکی از عوامل مهم که باید در جراحی تعویض مفصل رعایت شود این است که بیمار قبل از عمل فیزیوتراپی شده باشد. به دلیل اینکه ممکن است فرد قبل از جراحی مشکلات جزئی داشته باشد که باید کاملا برطرف شود؛ چون اگر همین مشکلات جزئی حل نشود ممکن است بعد از عمل عوارض سنگین تری داشته باشد که جبران آن خیلی سخت است.
مشکلات عمل جراحی تعویض مفصل:
این عمل مانند تمامی عمل های جراحی سختی های خاص خود را دارد و باید آخرین راه درمان باشد و بیمار قبل از آن تمام روش های درمانی را سپری کرده و نتیجه نگرفته باشد. مشکلات تعویض مفصل اولا پیچیدگی و سختی آن است و دوما بحث هزینه های درمان است و حتی اگر بیمار جراحی شود، بعد از عمل به مدت ۳ الی ۴ ماه درد شدیدی خواهد داشت و پس از بهبودی محدودیت های حرکتی ایجاد می شود، مثل ناتوانی در نشستن چهار زانو یا دو زانو . یکی دیگر از مشکلات عمر کوتاه پروتز هاست که البته بستگی دارد فرد چقدر به مفصل فشار وارد می کند.
استفاده از زانو بند در آرتروز زانو:
در بحث توانبخشی پس از کنترل درد نیاز به ایجاد ثبات است و باید فشار هایی که به مفصل وارد می شود را کنترل کردو یکی از راه ها بحث تمرینات و ورزش هایی است که به بیمار داده می شود، و گاهی اوقات نیاز است از عامل ثبات دهنده مثل زانو بند ها استفاده کنیم. اما استفاده از این عوامل نباید بی رویه باشد؛ یکی از علل آن این است که مفصلی که کار خود را انجام می دهد را اگر با استفاده از این زانو بند ها ببندیم باعث کم شدن تحریک عضله و تحلیل رفتن و لاغر شدن آن می شود و عامل ثبات دهنده مفصل عملا از بین می رود.
دلیل دوم عامل وابستگی روانی فرد به این وسایل است که اگر فرد از این وسایل که مدتی است مدام استفاده می کند دیگر استفاده نکند باعث احساس برگشت دوباره درد می کند.
در آرتروز زانو چه عضلانی را باید تقویت کنیم؟
مهم ترین عضله ای که در عملکرد زانو نقش دارد و روی ثبات مفصل تأثیر می گذارد عضله کوادریسپس یا چهار سر ران است که باید تقویت شود . البته عضلات دیگری هم روی زانو نقش دارند که باید تقویت شوند مثل عضلات پشت ساق که از بالا به زانو وصل می شوند. بعضی مواقع عضلات ما دچار دیسفانکشن (disfunction) می شوند ، به این معنی که عضله چهار سر ضعیف است و عضلات پشت پا دچار کوتاهی شده اند و طول طبیعی خود را از دست داده اند و این باعث می شود که به زانو فشار بیاید که ما بر اساس ارزیابی که انجام می دهیم تمریناتی را طراحی می کنیم مانند تمرینات کششی تا عضلات به حالت طبیعی خود بازگردد.
حرف آخر:
علت اینکه روی بخش پیشگیری آرتروز زیاد تأکید می شود این است که اولا خود فرد کمتر اذیت می شود و ثانیا دلیل اقتصادی است. مثلا می شود خیلی راحت در دوران جوانی شخص آموزش ببیند. حتی می شود با یک هزینه بسیار کم مثل تشکیل کارگاه برای پدران و مادران یا آموزش در مدرسه می توانیم وضعیت سلامت جامعه را کنترل کنیم و بار بیماری که به دولت وارد می شود را کاهش دهیم. بنابراین پیشگیری در درجه اول قرار می گیرد و اگر بیماری ایجاد شد توصیه می شود که فرد زودتر مراجعه کند تا بیماری به مراحل پیشرفته نرسد.
نگارنده : عاطفه کردلو
تمرین ها را می بینیم: