علائم و عوارض آنورکسیا(بی اشتهایی عصبی) چیست؟ چگونه میتوان آن را تشخیص داد؟ به چند نوع است؟
آنورکسیا(بی اشتهایی عصبی)
انواع:
نوع محدود کننده(restricting type) که کاهش وزن در آن از طریق محدودیت کالری صورت می گیرد. این نوع از آنورکسیا(بی اشتهایی عصبی) با رژیم های شدید، روزه گرفتن و تمرین های ورزشی شدید همراه است.
نوع پاکسازی کننده (Purging type)
این گروه افراد پس از دریافت کالری سعی می کنند با استفاده از داروهای مسهل یا مدر یا از طریق استفراغ، غذای مصرفی خود را دفع کنند. فرد ترس زیادی از چاقی دارد و دچار افسردگی، بی اشتهایی، یبوست، توقف قاعدگی، عدم تحمل سرما، خودداری از حفظ حداقل استاندارد وزن بر حسب سن و قد و اشکال در برداشت ذهنی از شکل بدن خود می شود؛ به طوری که با وجود لاغری زیاد هنوز فکر می کند که چاق است.
این افراد حتی بعد از این که وزن بسیار زیادی کم می کنند و بسیار لاغر می شوند و این کار را تا بیمار شدن و حتی مرگ پیش می برند، تصور می کنند که هنوز اضافه وزن دارند.
معمولا عادات غذایی عجیبی دارند مثل امتناع از غذا خوردن در حضور دیگران؛ گاهی اوقات این افراد غذاهای بسیار سنگین و حجیمی برای دیگران آماده می کنند، اما خودشان هیچ از آن نمی خورند. گفته می شود که این اختلال در طبقات اجتماعی اقتصادی بالاتر شایع است و آن هایی که در فعالیت هایی شرکت دارند که لاغر بودن مسئله مهمی است، مثل نمایش و… بیشتر به این اختلال دچار می شوند.
علائم و نشانه های آنورکسیا
علائم فیزیکی این عارضه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش وزن شدید یا وزن غیرطبیعی که دور از انتظار است.
- غیرطبیعی بودن تعداد گلبول های قرمز در خون
- لاغری
- بی خوابی
- سرگیجه یا غش
- تغییر رنگ و تیره شدن انگشت ها
- شکنندگی یا ریزش مو
- موهای کرکی و نرم در سراسر بدن
- پوست خشک یا زردی پوست
- فشار خون پایین
- کم آبی بدن
- تپش نامنظم قلب
- ورم دست یا پا
- ساییدگی دندان ها
و برخی علائم هم در بالا به آنها اشاره شد.
توجه: برخی افراد مبتلا به آنورکسیا، مشابه مبتلایان پرخوری عصبی دچار پرخوری اند با این تفاوت که این افراد به جای چاق شدن، دچار کمبود وزن نیز می باشند.
عوارض بی اشتهایی عصبی و پیشگیری از بی اشتهایی عصبی
عوارض بی اشتهایی عصبی:
بی اشتهایی عصبی می تواند عوارض شدیدی به دنبال داشته و حتی در شدیدترین حالت به مرگ ناگهانی فرد منجر شود، اگرچه ممکن است در این حالت وزن فرد کاهش چندانی نیز نداشته باشد.
- کم خونی
- مشکلات قلب مانند پرولاپس دریچه میترال، ریتم غیر طبیعی قلب یا نارسایی قلبی
- پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی
- از بین رفتن عضلات
- پریود نشدن در زنان
- کاهش تستوسترون در مردان
- مشکلات دستگاه گوارش مانند یبوست، نفخ، و تهوع
- اختلالات الکترولیتی مانند کاهش پتاسیم، سدیم و کلرید خون
- مشکلات کلیوی
- افسردگی، اضطراب و تغییر خلق و خو
- اختلالات شخصیتی
- اختلالات فکر و وسواس
- سؤ مصرف الکل و مواد مخدر
- سؤ تغذیه شدید در فرد مبتلا باعث آسیب اندام های مهم بدن از جمله مغز، قلب و کلیه می شود و این اثر برگشت ناپذیر خواهد بود.
پیشگیری از بی اشتهایی عصبی
روش تضمین شده ای برای جلوگیری از ابتلا به آنورکسیا وجود ندارد اما پزشکان متخصص در این رابطه می توانند با شناسایی علل بی اشتهایی، جلوی پیشرفت آن را بگیرند.
به طور کلی با شناساندن ارزش های واقعی به فرد بیمار، تصحیح نگاه او نسبت به سلامتی و زیبایی و صحبت درباره رژیم غذایی سالم می توان از پیشرفت بیماری در بیمار جلوگیری کرد.
تشخیص آنورکسیا(بی اشتهایی عصبی)
آزمایش و تست های متعدد برای تشخیص دقیق این عارضه وجود دارد از جمله:
معاینه فیزیکی:
پزشک قد و وزن بیمار و علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشارخون، دمای بدن، سلامت پوست و ناخن، ریه و گوارش را چک می کند.
تست های آزمایشگاهی:
این تست ها شامل آزمایش CBC برای شمارش سلول های خون و تست جهت بررسی الکترولیت ها، پروتئین و عملکرد کبد، کلیه و تیروئید می باشد. ممکن است در این مرحله آزمایش ادرار نیز نیاز باشد.
تست های روان شناختی:
احتمالا پزشک روانشناس درباره افکار، احساسات و عادت های غذایی فرد مبتلا سؤال کرده و از بیمار می خواهد پرسشنامه روان شناختی تکمیل کند.
سایر تست ها:
از اشعه ایکس برای بررسی تراکم استخوانی و شکستگی استخوان استفاده می شود و ابتلا به ذات الریه و مشکلات قلبی بررسی می شود.
گاهی از الکتروکاردیوگرام برای تشخیص بی نظمی قلب استفاده می شود.
همچنین ممکن است راهنمای تشخیص اختلالات روانی (DSM_5) به کار گرفته شود.
نویسنده:معصومه حسینی